ارزیابی عملکرد کبدحیوان خانگی با کار آزمایشگاهی

کبد یک اندام حیاتی است که وظایف ضروری متعددی را انجام می دهد، از جمله فیلتر کردن سموم در جریان خون، تولید پروتئین و چربی، ذخیره گلیکوژن (منبع مهم انرژی) و تولید صفرا، مایعی که به هضم کمک می کند. سگ ها و گربه هایی که از بیماری کبدی رنج می برند ممکن است علائم بالینی را نشان دهند، اما آزمایش کبد برای تعیین ماهیت بیماری اجباری است. صاحبان حیوانات خانگی همیشه نمی دانند که این آزمایشات به چه معناست یا نتایج به چه معناست. دانستن اینکه چگونه نتایج آزمایش خون حیوان خانگی خود را تفسیر کنید، به شما آموزش می دهد که بدانید چه چیزی اشتباه است و چگونه برای رفع آن با دامپزشک خود کار کنید.

چه عواملی بر عملکرد کبد تأثیر می گذارد؟

از آنجایی که کبد اولین اندام سم زدایی بدن است، موارد زیادی وجود دارد که می تواند بر عملکرد کبد تأثیر بگذارد. آنها عبارتند از:

سموم زیست محیطی: پاک کننده های شیمیایی، آفت کش ها، علف کش ها، خواه استنشاق شوند یا از طریق پوست جذب شوند.
واکسن ها: افزودنی ها، کمکی ها و نگهدارنده ها.
داروها: هر دارویی که به حیوان خانگی شما داده شود توسط کبد فیلتر می شود. این شامل داروهای پیشگیری کننده از انگل های شیمیایی، پیشگیری کننده از کرم قلب و سایر داروهای بدون نسخه یا تجویز شده است.
غذاهای فرآوری شده: پر از مواد افزودنی شیمیایی مانند رنگ های غذایی و محلول اتانازی.
ویروس ها: عفونت های ویروسی می توانند بر کبد تأثیر بگذارند.
بیماری خودایمنی: بیماری خودایمنی کبد زمانی ایجاد می شود که سیستم ایمنی حیوان خانگی شما بافت طبیعی و سالم کبد را با یک جسم خارجی اشتباه بگیرد.
سرطان: سرطان کبد یا آسیب کبدی ناشی از مواد شیمیایی (مانند مواردی که در داروهای سرطان استفاده می شود) سمیت کبدی نامیده می شود.
مایکوتوکسین ها: غذای خشک بی کیفیت ارزون قیمت اغلب با سموم کپک (از نخود، ذرت یا سایر غلات) پر می شود.
آلودگی: آلودگی آب و هوا می تواند منجر به مجموعه ای از مشکلات در کبد شود، از جمله التهاب، پاسخ های استرس، آسیب سلولی و اختلال در متابولیسم انرژی.
استرس، ناامیدی، کسالت یا کار بیش از حد.
رایج ترین آزمایشاتی که برای غربالگری مشکلات کبدی استفاده می شود کدامند؟

رایج‌ترین مقادیر کبد در آزمایش‌های غربالگری معمولی انجام می‌شود که حیوانات خانگی باید حداقل به صورت سالانه این آزمایش ها را انجام دهند. این آزمایش ها از وجود بیماری کبدی یا کاهش ظرفیت عملکردی کبد حمایت می کنند. آنها لزوماً برای نوع بیماری کبدی خاص نیستند. این آزمایش ها از خون برای ارزیابی آنزیم های کبدی، آلبومین، کلسترول و غلظت اسید صفراوی سرم استفاده می کنند. رایج ترین آزمایش ها عبارتند از:

شمارش کامل خون که اجزای سلولی خون را تجزیه و تحلیل می کند.
مشخصات بیوشیمیایی سرم (یا “پانل شیمیایی”) تجزیه و تحلیل شیمیایی از جزء مایع خون است.
آزمایش ادرار خواص شیمیایی ادرار را آزمایش می کند.
اگر حیوان خانگی علائم مشکلات کبدی داشته باشد این آزمایشات اغلب اولین نشانه مشکل را نشان میدهند. علائم شایع بیماری کبد عبارتند از:

اشتهای ضعیف و/یا کاهش وزن
آب دهان بیش از حد
افزایش تشنگی – اغلب یکی از اولین علائم است
حالت تهوع، استفراغ یا اسهال
زردی
تغییر در رفتار به دلیل تجمع آمونیاک در جریان خون.
تشنج
التهاب چشم
پوست خشک و پوسته پوسته شده
آسیب تاندون و رباط
رایج ترین مقادیر کبدی که برای تشخیص مشکلات کبدی استفاده می شود چیست؟

مقادیر مهم کبدی که باید کنترل شوند شامل چهار آنزیم کبدی (ALT، AST، ALKP و GGT) و همچنین کلسترول، آلبومین، بیلی روبین و اسیدهای صفراوی است. افزایش مقدار در هر یک از این آزمایش ها می تواند نشان دهنده مشکل کبد باشد. تغییرات در پروفایل بیوشیمی به ما نمی گوید که چه نوع بیماری کبدی وجود دارد، اما ممکن است دسته خاصی از بیماری کبدی را نشان دهد. نحوه ارتباط آنها با یکدیگر و همچنین مقادیر حاصل از تست های دیگر می تواند پیچیده باشد.

ALT – آلانین آمینوترانسفراز

ALT یک آنزیم کبدی است که در هر سلول کبدی یافت می شود. هنگامی که سلول های کبد آسیب می بینند، ALT در جریان خون آزاد می شود. داروها، به ویژه داروهای حاوی استروئید و داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی (NSAIDs) ممکن است مقادیر ALT را افزایش دهند. داروهای ضد تشنج مانند فنوباربیتال نیز می توانند ALT را افزایش دهند. مقدار افزایش در مقدار ALT می تواند تعیین کند که آیا حیوان خانگی شما باید این نوع دارو را مصرف کند یا خیر. برخی بیماری ها می توانند ALT را افزایش دهند، از جمله اختلالات غدد درون ریز مانند دیابت و بیماری کوشینگ، بیماری التهابی روده (IBD)، پانکراتیت، کلانژیوهپاتیت (التهاب کبد، کیسه صفرا و مجاری صفراوی)، سرطان، پرکاری تیروئید، لیپیدوز کبدی (بیماری کبد چرب)، و نکروز شدید عضلانی (سلول های در حال مرگ به دلیل ضربه از بین رفته اند).

AST – آسپارتات ترانس آمیناز

مانند ALT، AST یک آنزیم کبدی است که در سلول های کبدی یافت می شود. هنگامی که کبد آسیب می بیند، AST آزاد می شود. AST در سلول‌های ماهیچه‌ای نیز یافت می‌شود و بنابراین، افزایش این آنزیم مختص کبد نیست. این افزایش اغلب در حیواناتی دیده می شود که بلافاصله پس از فعالیت بدنی یا ضربه زیاد خون گرفته می شود. استروئیدها باعث افزایش قابل توجهی در این آنزیم نمی شوند. بیماری هایی که باعث افزایش AST می شوند عبارتند از نکروز عضلانی، نارسایی قلبی، ورزش شدید و بیماری اولیه کبد.

ALKP – آلکالین فسفاتاز

ALKP گروهی از آنزیم ها است که در پوشش خارجی سلول های کبد و مجرای صفراوی یافت می شود. ALKP می تواند به دلایل مختلفی افزایش یابد. شرایط کبدی که منجر به انسداد جریان صفرا می شود (کلستاز) ممکن است منجر به افزایش غلظت ALKP سرم شود. در حالی که دلیل بالا رفتن ان را می توان در کبد ردیابی کرد، ALKP می تواند در یک ماده مبتلا به پیومتر (عفونت رحم) نیز بالا رود. حیوانات خانگی مبتلا به بیماری های غدد درون ریز مانند دیابت و بیماری کوشینگ ممکن است سطح ALKP بالاتری داشته باشند. سایر بیماری هایی که ممکن است باعث افزایش ALKP شوند عبارتند از: استئومیلیت (عفونت استخوان)، استئوسارکوم (سرطان استخوان)، هیپرپاراتیروئیدیسم کلیوی ثانویه (افزایش سطح هورمون پاراتیروئید به دلیل بیماری طولانی مدت کلیوی) و سرطان کبد. تورم در مجاری صفراوی یا کبد نیز منجر به افزایش سطح ALKP می شود. علل دیگر عبارتند از درمان های دارویی خاص، به ویژه استروئیدها و داروهای ضد تشنج، عفونت های رحمی، تورم در مجاری صفراوی یا کبد و سگ هایی با استخوان هایی که به سرعت در حال رشد هستند. ممکن است برای تعیین اینکه چرا ALKP بالا رفته است، آزمایشات بیشتری لازم باشد.

GGT – گاما گلوتامیل ترانسفراز

GGT در غشای سلولی مجاری صفراوی، کلیه ها و پانکراس یافت می شود. افزایش GGT ناشی از بیماری های کبدی است که منجر به کلستاز (اختلال جریان صفرا)، کوله سیستیت (التهاب کیسه صفرا)، سرطان اولیه کبد، آفلاتوکسینوز یا سایر مایکوتوکسین ها (مسمومیت ناشی از سموم کپک موجود در غذا)، و حاوی استروئید وداروی ضد تشنج می شود. درجه افزایش GGT تعیین می کند که آیا حیوان می تواند به استفاده از این داروها ادامه دهد یا خیر. اگر افزایش فعالیت GGT همراه با افزایش ALKP سرم مشاهده شود، تشخیص بیماری کبد به 94٪ افزایش می یابد. اگر ALKP بالا باشد اما GGT بالا نباشد، بیماری اسکلتی احتمال بیشتری دارد . برخی از پانل های خون شامل GGT نیستند، بنابراین حتما از دامپزشک خود بخواهید پانل حاوی آن را ازمایش کند.

Tbil – بیلی روبین کل

در حیوانات سالم، گلبول‌های قرمز خون معمولاً پس از افزایش سن (حدود 2 هفته) از گردش خون خارج می‌شوند. پس از حذف، به اجزای مختلفی تجزیه می شوند که یکی از آنها بیلی روبین است. بیلی روبین در کبد پردازش می شود و به عنوان جزئی از صفرا به روده ها منتقل می شود. بیلی روبین بیش از حد در خون می تواند ناشی از افزایش تخریب گلبول های قرمز خون یا مشکل در جذب، پردازش یا آزادسازی بیلی روبین توسط کبد باشد. تجمع بیلی روبین در بافت ها باعث ایجاد رنگ زرد یا زردی می شود که با هر یک از این شرایط قابل مشاهده است. این مقدار باید در کنار سایر مقادیر در کار خون در نظر گرفته شود. به عنوان مثال، اگر Tbil بالا باشد اما تعداد گلبول های قرمز طبیعی باشد، آزمایشات بیشتر بر مشکلات کبدی متمرکز خواهد شد. اگر سایر آنزیم های کبدی نرمال باشند اما حیوان کم خون باشد، می تواند نشان دهنده یک بیماری با واسطه ایمنی مانند کم خونی همولیتیک حاد باشد. اگر ALT به طور قابل توجهی در کنار Tbil بالاتر افزایش یابد، نشان می دهد که آسیب در کبد به مشکل پردازش بیلی روبین کمک می کند. اگر GGT در کنار Tbil بالاتر باشد، ممکن است مشکلی در دفع بیلی روبین از کبد به مجاری صفراوی و کیسه صفرا (کلستاز) وجود داشته باشد.

چول – کلسترول

کلسترول توسط کبد ساخته می شود. ما معمولاً مانند انسان نگران سطوح بالای کلسترول در حیوانات نیستیم. با این حال، سطوح بالا می تواند نشانه کم کاری تیروئید باشد. کلسترول بالا نیز در سگ های دارای اضافه وزن رایج است. اگر کلسترول بالا باشد، سطح تیروئید نیز باید بررسی شود. کلسترول بالا اغلب محصول جانبی یک بیماری غدد درون ریز دیگر (دیابت، هیپرآدرنوکورتیکیسم و ​​سندرم نفروتیک) است. سطوح پایین کلسترول می تواند نشان دهنده کاهش عملکرد کبد، سیروز کبدی، بیماری کبدی مرحله نهایی، هیپوآدرنوکورتیکیسم و ​​سوء تغذیه/گرسنگی باشد. سیروز کبدی می تواند در اثر استفاده طولانی مدت از داروهای ضد تشنج مانند فنوباربیتال ایجاد شود.

Alb – آلبومین

پروتئین کل از آلبومین و گلوبولین تشکیل شده است. گلوبولین ها توسط سلول های پلاسما ساخته می شوند و بخشی از سیستم ایمنی بدن حیوانات هستند. آلبومین توسط کبد ساخته می شود و بیش از نیمی از کل پروتئین موجود در سرم خون را تشکیل می دهد. در انتقال بیلی روبین، هورمون ها، فلزات، ویتامین ها و داروها عمل می کند. آلبومین نقش مهمی در متابولیسم چربی با اتصال اسیدهای چرب و حفظ آنها به شکل قابل حل در جریان خون دارد. آلبومین به کلسیم متصل می شود. اگر آلبومین کم باشد کلسیم کم می شود. علل کاهش آلبومین کاهش تولید به دلیل بیماری شدید کبدی، سوء هاضمه (EPI) است.علل کاهش آلبومین کاهش تولید به دلیل بیماری شدید کبدی، سوء هاضمه (EPI) نارسایی اگزوکرین پانکراس (کبد نمی تواند مواد مغذی را از غذا جذب کند)، شانتینگ پورتوسیستمیک و التهاب است. بیماری های مرتبط با افزایش از دست دادن آلبومین نیز شامل نفروپاتی از دست دادن پروتئین (PLN-از دست دادن آلبومین از طریق ادرار)، انتروپاتی از دست دادن پروتئین (PLE-از دست دادن پروتئین از طریق دستگاه گوارش) و بیماری آدیسون است. علائم آلبومین پایین عبارتند از تورم اندام‌ها، مانند پاها و پنجه‌ها، استفراغ، ضعف، اسهال، شکم متسع و مشکل در تنفس.

SBA – اسید صفراوی سرم

آزمایش اسیدهای صفراوی سرم یک آزمایش ویژه است که برای ارزیابی ظرفیت عملکردی کبد حیوان استفاده می شود. این آزمایش به عنوان بخشی از یک پانل معمول شیمی خون انجام نمی شود و قبل از خون گیری نیاز به 12 ساعت ناشتایی دارد. اسیدهای صفراوی جزء اصلی صفرا هستند که در کیسه صفرا ذخیره شده و برای کمک به هضم در روده ها آزاد می شوند. پس از کمک به هضم، اسیدهای صفراوی مجدداً از روده ها به خون جذب می شوند و متعاقباً توسط کبد از گردش خون خارج می شوند. این گردش خون است که اساس آزمایش اسید صفراوی سرم را تشکیل می دهد. افزایش SBA می تواند به تشخیص شانتینگ پورتوسیستمیک، بیماری پارانشیم کبدی (بافت کبد) و انسداد مجرای صفراوی کمک کند.

نتایج آزمایش‌های ذکر شده در بالا می‌تواند آزمایش‌های تشخیصی اضافی مانند سونوگرافی و بیوپسی رابطلبد. مقادیر فردی عملکرد کبد همیشه باید در ترکیب با یکدیگر تجزیه و تحلیل شوند. دامپزشک می تواند به شما کمک کند تا قطعات پازل را در کنار هم قرار دهید تا تشخیص دهید که آیا مشکلی وجود دارد یا خیر. خبر خوب این است که کبد سگ حتی زمانی که 80 درصد آن توسط بیمار باشد، می تواند کار کند. کبد عضوی است که می تواند بازسازی شود. با این حال، بهتر است مشکلات را زودتر تشخیص دهید. نتایج این آزمایشات می تواند نشان دهنده مشکلات کبدی حتی قبل از شروع علائم باشد. مشکلات کبدی در سگ‌ها و گربه‌ها بسیار رایج است – با به‌روز ماندن در آزمایش خون منظم، می‌توان مشکلات احتمالی را قبل از تبدیل شدن به مشکلات بزرگ برطرف کرد.اگر فرشته شما هم دچار مشکلات کبدی شده و احتیاج به کمک دارید برای تماس گرفتن با من درنگ نکنید.

ساره جنتی رفتارشناس و غذادرمانگر پت